Elektriciteitsmix voor België in 2023: hernieuwbare energie breekt alle records

De totale productie van zonne- en windenergie in België bereikt een nieuw absoluut record (21,5 TWh of 23% meer dan in 2022) en is goed voor 28,2% van de elektriciteitsmix. De elektriciteitsproductie op basis van nucleair en gas bedroeg 66,5% van de elektriciteitsmix, in 2022 was dat nog 74,2%.

Het aandeel van zonne- en windenergie blijft stijgen. In 2023 kwam 28,2% van de Belgische elektriciteitsmix van hernieuwbare energiebronnen (ten opzichte van 19,8% in 2022). Dat is een nieuw record: er werd in totaal 21,5 TWh hernieuwbare energie opgewekt (ten opzichte van 17,4 TWh in 2022). De geïnstalleerde productiecapaciteit voor onshore wind (+10%) en zonne-energie (+31%) blijft toenemen (de productie van offshore windenergie blijft stabiel en zal pas vanaf 2028 toenemen).

Juli breekt alle hernieuwbare records

In juli 2023 werd bijna 35% van het Belgische verbruik gedekt door hernieuwbare energiebronnen (windturbines en zonnepanelen). Hiermee werd een nieuw maandrecord gevestigd. We zien ook dat de totale productie van zonne- en windenergie op maandbasis relatief constant bleef door hun asynchrone seizoensgebonden beschikbaarheid of complementariteit.

Recordjaar voor de 399 Belgische winturbines op zee

2023 was een zeer winderig jaar. Op de Belgische Noordzee is dan ook een nieuw record gevestigd: de totale jaarproductie voor offshore wind bedroeg afgelopen jaar 8011 GWh, wat 18% meer is dan het vorige record (6779 GWh in 2021). In december 2023 werd er ook een nieuw maandrecord gevestigd. Aangezien er op zee geen windturbines zijn bijgekomen, is dit record volledig te verklaren door de weersomstandigheden.

Ook de productie van windenergie op land breekt records. In december 2023 werd het maandrecord gebroken met 866 GWh onshore windproductie. In 2023 is ook het jaarrecord gebroken. De jaarproductie bedroeg 6268 kWh (+43% ten opzichte van 2022). Dit kan worden verklaard door de toename van geïnstalleerde productiecapaciteit, maar ook door de weersomstandigheden. 2023 was namelijk zeer winderig.

Hoge beschikbaarheid van het nucleair productiepark

Door de definitieve sluiting van Doel 3 eind september 2022 en Tihange 2 in februari 2023 wordt er minder energie geproduceerd door kerncentrales. De beschikbaarheidsgraad van de resterende reactoren was het afgelopen jaar hoog. Kernenergie is goed voor 41,3% van de elektriciteitsmix (ten opzichte van 47,3% in 2022).

Gasproductie vertegenwoordigt 25,2% in de elektriciteitsmix

Hoewel het aandeel van gas in de Belgische elektriciteitsmix op het gemiddeld niveau van de voorbije jaren blijft, hebben gascentrales nog nooit zo weinig energie geproduceerd als in 2023 (19,2 TWh). Dit komt vooral door de nog steeds hoge gasprijzen, de toename van hernieuwbare productie, de toename van de import en het lage elektriciteitsverbruik.

Meer internationale uitwisselingen

De internationale uitwisselingen blijven hoog. Er was echter een verschuiving in de internationale stromen. België veranderde van een netto-exporteur (6,4 TWh in 2022) in een netto-importeur (2,8 TWh in 2023). Dit kan worden verklaard door de hogere beschikbaarheid van het Franse nucleaire park. België importeerde zo netto 3 TWh vanuit Frankrijk. Ter vergelijking: in 2022 exporteerde ons land netto 10 TWh naar Frankrijk.

Het elektriciteitsverbruik is historisch laag (- 3,5% ten opzichte van 2022)

Er is nog nooit zo weinig elektriciteit verbruikt als in 2023, namelijk 78,9 TWh. Hoewel de elektriciteitsprijzen dit jaar sterk zijn gedaald, waren ze door de internationale context nog steeds bijzonder hoog, waardoor consumenten hun verbruik verminderen. Deze dalende tendens is een tijdelijk fenomeen aangezien we de komende jaren een forse stijging verwachten van het elektriciteitsverbruik. Dit komt door de snelle elektrificatie van industriële processen en de sterke stijging van elektrische auto’s en warmtepompen. Elia houdt rekening met een toename van het elektriciteitsverbruik van 50% tegen 2032.

De gemiddelde elektriciteitsprijs is 2,5 keer lager dan in 2022, maar nog steeds hoger dan
normaal

Ook in 2023 was de gemiddelde jaarprijs voor de day-aheadmarkt hoog (€97/MWh), voornamelijk door de hoge gasprijzen. Deze prijs is nog steeds ongeveer het dubbele van de historische referentieprijs, maar in de loop van het jaar is de prijs geleidelijk gedaald.

Daarnaast zien we ook steeds vaker negatieve prijzen. In 2023 was dit het geval voor 2,5% van de tijd. Negatieve prijzen komen meestal voor in periodes met weinig verbruik en veel productie. Met de opkomst van hernieuwbare energiebronnen wordt verwacht dat het prijsverloop de komende jaren nog volatieler wordt. Deze prijsvolatiliteit biedt opportuniteiten voor consumenten die hun verbruik kunnen aanpassen in functie van de beschikbaarheid van goedkope hernieuwbare energie. Flexibiliteit kan op die manier een belangrijke rol spelen in ons energiesysteem.

Nieuwsbericht van Elia, 08/01/2024